Durga - η απρόσιτη πολεμίστρια θεά

Η Ινδουϊστική Θεά Ντούργκα (Durga), είναι η μητέρα του σύμπαντος, η δύναμη πίσω από την δημιουργία, την  συντήρηση και την καταστροφή του κόσμου. Είναι η σάκτι, η θηλυκή ενέργεια, που στη μορφή της Ντούργκα συνδυάζει τις δυνάμεις των θεαινών Λάκσμι, Κάλι και Σαρασβάτι.

Η Σανσκριτική λέξη Ντούργκα, σημαίνει «η απρόσιτη» και αποτελεί μια προστατευτική μορφή ενέργειας, μαχητική και πολεμική. Ως ποιότητα - μια θηλυκή δύναμη με αρσενική απόδοση-  θα την αντιστοιχούσαμε στην καμπαλιστικη σεφίρα Γκεμπούρα του Δέντρου της Ζωής.

Απεικονίζεται ως μια πολεμίστρια γυναίκα με 8 χέρια τα οποία κρατούν διάφορα όπλα ή κάνουν κάποια μούντρα (συμβολική χειρονομία).

Στο επάνω δεξί χέρι της, απεικονίζεται το τσάκρα με τη μορφή ενός στροβιλιζόμενου δίσκου. Με αυτό το «όπλο» καταστρέφει το «κακό» και παράγει ένα περιβάλλον κατάλληλο για την ανάπτυξη της δικαιοσύνης.

Στο επάνω αριστερό χέρι της, κρατά το κοχύλι, που συμβολίζει το θείο στη μορφή του ήχου, τη δονητική μορφή της εκδήλωσης (ΟΜ).  

Σε άλλο χέρι της κρατάει το σπαθί. Είναι η γνώση που έχει την αιχμηρότητα του σπαθιού, είναι η εξάλειψη των ελαττωμάτων μας, το σύμβολο της απελευθέρωσης. Όπως όλα τα αιχμηρά όπλα, έτσι και το σπαθί, συμβολίζει την αποκοπή από τα εμπόδια που εμποδίζουν την πρόοδό μας. Εμπόδιο μπορεί να είναι μια καταστρεπτική πεποίθηση, μια ανθυγιεινή σχέση ή μια «τοξική» κατάσταση στην οποία εμπλεκόμαστε.

Το τόξο και το βέλος, εκπροσωπούν την ενέργεια.  Κρατώντας τα και τα δυο σε ένα χέρι, η Ντούργκα υποδηλώνει τον έλεγχο και στις δυο μορφές της ενέργειας. Την δυνητική και την κινητική ή για να το εκφράσουμε διαφορετικά : την αποφασιστικότητα και την εστίαση αλλά και την διείσδυση, την διορατικότητα.

Η τρίαινα αποτελεί το σύμβολο των 3 ιδιοτήτων (gunas). Πρόκειται για τις 3 αρχές λειτουργίας- 3 τάσεις της φύσης (prakrti). Είναι η δημιουργία (sattva guna), η συντήρηση (rajas guna) και η καταστροφή (tamas guna).  Ή αλλιώς : μη-δράση, δράση, αδράνεια. Mε το σύμβολο της τρίαινας στο χέρι, η Ντούργκα υποδηλώνει την απομάκρυνση από τους 3 τύπους δυστυχίας – σωματική, ψυχική και πνευματική.

Gunas

Το ρόπαλο εκπροσωπεί το άνοιγμα νέου δρόμου, ενώ ο λωτός αποτελεί το σύμβολο της απόσπασης. Όπως ο λωτός ζει στα στάσιμα και βρώμικα νερά κι όμως παραμένει όμορφος και στην επιφάνεια του νερού, έτσι και ο άνθρωπος οφείλει να ζει μέσα στον κόσμο δίχως εξαρτήσεις.

Τέλος, έχουμε το χέρι της Ντούργκα που κάνει τη συμβολική χειρονομία της συγχώρεσης και της ευλογίας. Αξιοπρόσεκτος συμβολισμός, ανάμεσα σε όλα αυτά τα σύμβολα του θάρρους, της δύναμης και της αποφασιστικότητας. Άλλωστε είναι κατανοητό ότι το να μπορεί ένας άνθρωπος να συγχωρεί τόσο τον εαυτό του, όσο και τους άλλους για τα λάθη ή το κακό που προκάλεσε, αποτελεί μια μεγάλη πηγή δύναμης.

Η θεά Ντούργκα απεικονίζεται με 3 μάτια που εκπροσωπούν την επιθυμία (σελήνη), την δράση (ήλιος) και την γνώση (φωτιά) – τρίτο μάτι.

Η φορεσιά της είναι κόκκινη ( το χρώμα της δράσης  ) και συνήθως απεικονίζεται καβάλα σε ένα λιοντάρι ή μια τίγρη. (Καλέ ποια μου θυμίζει, ποια μου θυμίζει…). Τα θηρία αυτά συμβολίζουν μια απεριόριστη δύναμη και καθώς η Ντούργκα τα καβαλάει, υποδηλώνει ότι και η ίδια διαθέτει τη δύναμη αυτή, την οποία χρησιμοποιεί για να προστατέψει την αρετή και να καταστρέψει το «κακό». Περαιτέρω, το θηρίο αποτελεί ένα σύμβολο των ανεξέλεγκτων κλίσεων μας (θυμός, υπεροψία, εγωϊσμός, απληστία, ζήλεια, εξαρτήσεις  κ.λ.π), οπότε η Ντούργκα, καβαλώντας το, μας υπενθυμίζει ότι εκείνη έχει τον έλεγχο αυτών των κλίσεων.

Η Ντούργκα είναι μια πολεμίστρια θεά, όπως αναφέραμε. Οι μύθοι αναφέρουν πως πολέμησε τους δαίμονες που απείλησαν τη σταθερότητα του κόσμου. Κάποιες φορές βέβαια, αναφέρεται και ως σύζυγος του Σίβα, αλλά τότε καλείται Παρβάτι. Ως πολεμίστρια θεά όμως είναι ανύπανδρη και δεν δανείζει τη δύναμή της σε κανένα αρσενικό. Δεν είναι υποτελής θεά αλλά ομοιάζει με τον Βισνού που μπορεί να δημιουργήσει, να διατηρήσει και να καταστρέψει τον κόσμο. Ο πιο γνωστός μύθος της είναι εκείνος στον οποίο πολεμά και καταστρέφει τον Mahisa, έναν κακό θεό που απειλούσε τον κόσμο.

Ας δούμε αυτόν τον ωραίο μύθο:

Ο θεός Mahisa, ήταν ο γιος μιας θεάς που του είχε δώσει μαγικές δυνάμεις. Κάποτε ζήτησε από τον Brahma, τον δημιουργό, να δώσει στο γιο της την αθανασία. «Αδύνατον», είπε ο Brahma. «Εκείνος που γεννιέται, πρέπει να πεθάνει!» Τότε ο Mahisa είπε «Υποσχέσου μου πως μόνο μια γυναίκα θα μπορεί να με σκοτώσει». Ο Brahma του έδωσε την υπόσχεση αυτή. Σίγουρος τώρα ότι ποτέ δεν θα τον σκότωναν, ο Mahisa μάζεψε έναν μεγάλο στρατό δαιμόνων και κατευθύνθηκε στο Amarapur, το κέντρο του παραδείσου και κατοικία των θεών. Μια φοβερή μάχη έγινε, η οποία κράτησε πάνω από χίλια χρόνια. Τελικά οι θεοί νικήθηκαν και όλα παραδόθηκαν στο χάος.

Τότε οι θεοί φοβισμένοι στράφηκαν στον Brahma για συμβουλή. Εκείνος παραδέχθηκε ότι o ίδιος είχε δώσει στον Mahisa τη δύναμη, με το να επιτρέψει να μπορεί μόνο μια γυναίκα να τον σκοτώσει. «Τι θα κάνουμε;» φώναξαν οι θεοί. «Στην παράδοσή μας, οι γυναίκες δεν πολεμούν!» Τότε ο Brahma τους πήγε στον Shiva και ύστερα στον Vishnu. Ακούγοντας όλα αυτά οι 3 θεοί θύμωσαν πολύ και από το θυμό τους ενωμένο, παράχθηκε μια θεϊκή ενέργεια που δημιούργησε ένα φως. Από αυτό το φως εμφανίστηκε η Durga, της οποία το σώμα έλαμπε με τη λαμπρότητα χιλίων ήλιων. Κάθε θεός της έδωσε από ένα όπλο. Τέλος της έδωσαν μια τίγρη.

Έτσι λοιπόν, οπλισμένη από όλους τους θεούς, η Durga ξεκίνησε για τα βουνά. Ο Mahisa, ακούγοντας για την ακτινοβόλα ομορφιά μιας μυστηριώδους γυναίκας που είχε φθάσει στα βουνά, της έστειλε ένα μήνυμα. Αυτός, ως βασιλιάς των κόσμων, απαιτούσε εκείνη να γίνει γυναίκα του. Χαμογελώντας η Durga του απάντησε «Μπορώ να παντρευτώ μόνο τον άνδρα που θα με νικήσει στη μάχη». «Eίναι μόνο μια γυναίκα» σκέφτηκε ο Mahisa, «θα αποδεχθώ την πρόκληση» και μαζί με το στρατό των δαιμόνων ξεκίνησε για να την αντιμετωπίσει.

Όταν συναντήθηκαν πρόσωπο με πρόσωπο η Durga του φώναξε «Ω αισχρέ Mahisa, εγώ δεν είμαι μια κοινή γυναίκα. Είμαι ο θάνατός σου. Θυμάσαι που ευχήθηκες να πεθάνεις από τα χέρια μιας γυναίκας; Ετοιμάσου τώρα να πεθάνεις!»

Μια φοβερή μάχη άρχισε. Ο Mahisa μεταμορφωνόταν πότε σε λιοντάρι, πότε σε ελέφαντα και στο τέλος σε βουβάλι. Η Durga τότε χρησιμοποίησε ένα σκοινί και τον τύλιξε από τον λαιμό. Εκείνος πάλεψε για να απελευθερωθεί αλλά τελικά τον νίκησε και πατώντας τον με το πόδι της στο λαιμό, τον τρύπησε με την τρίαινα στο στήθος. Ο Mahisa έπεσε νεκρός και όλος ο στρατός του νικήθηκε.

Βλέποντας τη νίκη της, οι αρσενικοί θεοί ζητωκραύγασαν τη Durga: «Σε χαιρετίζουμε Μεγάλη Θεά! Όμως για σένα, ακόμα κι εμείς που είμαστε αθάνατοι δεν μπορέσαμε να κάνουμε τίποτα. Αν δεν ήσουν εσύ, ο ίδιος ο παράδεισος θα είχε καταστραφεί».

Καταστρέφοντας το κακό, η Durga είχε προστατέψει το θείο νόμο ή ντάρμα. Έτσι έγινε κατανοητό ότι εκείνοι που θα την λάτρευαν, θα λάμβαναν τη βοήθειά της σε στιγμές απελπισίας.

Παραθέτω σε αυτό το σημείο ένα απόσπασμα μεταφρασμένο από την ιστοσελίδα:

http://sai_maa.tripod.com/Mata/jaimatadi-2.htm

«Από πολλές απόψεις, η Durga παραβιάζει το μοντέλο της Ινδής γυναίκας. Δεν είναι υποτακτική, δεν υποτάσσεται σε κάποια αρσενική θεότητα, δεν εκπληρώνει τα οικιακά καθήκοντα και υπερέχει σε αυτό που παραδοσιακά αποτελεί αρσενική λειτουργία, πολεμώντας σε μάχη. Όπως ένας ανεξάρτητος πολεμιστής, που μπορεί να κρατηθεί μόνος εναντίον σε οποιοδήποτε αρσενικό στο πεδίο της μάχης, αντιστρέφει τον κανονικό ρόλο για τα θηλυκά, επομένως στέκεται έξω από την φυσιολογική κοινωνία. Αντίθετα από το κανονικό θηλυκό, η Durga δεν δανείζει την δύναμή της ή shakti, σε έναν αρσενικό σύζυγο, αλλά παίρνει τη δύναμη από τους αρσενικούς θεούς προκειμένου να εκτελεσθούν οι ηρωϊκοί άθλοι της. Οι θεοί παραδίδουν την εσωτερική τους δύναμη, τη φωτιά και τη θερμότητα για να την δημιουργήσουν και με τον τρόπο αυτό παραδίδουν τη δύναμή τους σε αυτή.»

«Εν ολίγοις, αυτή η όμορφη νέα γυναίκα που σκοτώνει τους δαίμονες που επιδιώκουν να είναι εραστές της και που υπάρχει ανεξάρτητη από την αρσενική προστασία ή την καθοδήγηση, αντιπροσωπεύει ένα όραμα του θηλυκού, το οποίο αποτελεί πρόκληση για την στερεοτυπημένη όψη των γυναικών στα παραδοσιακά ινδικά βιβλία νόμου. Ένας τέτοιος χαρακτηρισμός ίσως προτείνει την εξαιρετική δύναμη η οποία είναι σε καταστολή στις γυναίκες που υποβάλλονται σε υποτακτικούς και κοινωνικά εξευτελιστικούς ρόλους. Στον αντίστροφο ρόλο της η Durga, υπάρχει έξω από τις κανονικές δομές και παρέχει μια έκδοση της πραγματικότητας που ενδεχομένως, τουλάχιστον, μπορεί να είναι κοινωνικά αναζωογονητική.»

Ένα πολύ όμορφο μάντρα, το «32 ονόματα της Ντούργκα»

DURGÄDVÄTRINSHANNÄMAMÄLÄ

(32 Names of Durga, or “Durga Path”)

1. om DUR-gaa     αυτή που είναι δύσκολο να πλησιαστεί

2. dur-gaar-ti-sha-MA-nee  αυτή που  είναι ήρεμη ακόμη και στις επίπονες περιστάσεις

3. dur-gaa-pad-vi-ni-vaa-RI-nee  αυτή που αποκρούει τα δυσμενή γεγονότα

4. dur-ga-mach-chhe-DI-nee   αυτή που είναι αδιαίρετη

5. dur-ga-saa-DHI-nee   αυτή που είναι  τελειοποιημένη

6. dur-ga-naa-SHI- nee     αυτή που κατέστρεψε έναν δαίμονα

7. dur-ga-TOD-dhaa-RI-nëe  αυτή που δημιουργεί το σύμπαν

8. dur-ga-ni-HAN-tree   η καταστροφέας

9. dur-ga-maa-PA-haa   εκείνη που καταστρέφει

10. dur-ga-ma-gyaa-NA-daa   αυτή  που μεταδίδει τη γνώση

11. dur-ga dai-tya-LO-KA-da-vaa-NA-laa   αυτή που καίει την κατοικία  των δαιμόνων

12. dur-ga-MAA   αυτή  που είναι η Μητέρα Ντούργκα

13. dur-ga-MAA-LO-kaa   αυτή που είναι γεμάτη από μεγαλείο, λάμψη

14. dur-ga-maat-MA-sva-roo-PI-nëe  αυτή που είναι η ίδια η μορφή του πνεύματος

15. dur-ga-maar-ga-PRA-daa   αυτή  που μεταδίδει τη γνώση του πνευματικού μονοπατιού

16. dur-ga-ma-VI-dyaa   αυτή  που είναι η γνώση προσωποποιημένη

17. dur-ga-maa-SHRI-taa  αυτή που ζητείται ως καταφύγιο

18. DUR-GA-MA-GYAA-NA-sam-sthaa-naa   αυτή  που είναι η κατοικία της γνώσης

19. dur-ga-ma-dhyaa-na-BHAA-si-nee   αυτή που είναι το λαμπρό φως του διαλογισμού

20. dur-ga-mo-haa   αυτή που ξεγελά το νου

21. dur-ga-MA-gaa   αυτή  που είναι δύσκολο να πλησιαστεί

22. dur-ga-maar-THA-sva-roo-PI-nëe   αυτή  που είναι η ίδια η μορφή του πλούτου ή της σημασίας

23. dur-ga-maa-SU-ra-sam-HAN-tree   αυτή που είναι η καταστροφέας των δαιμόνων (ασούρας)

24. dur-ga-maa-YU-dha-dhaa-RI-nëe   αυτή που διαθέτει ισχυρά όπλα

25. DUR-ga-MAAÌ-gee   αυτή   που έχει ισχυρά άκρα

26. dur-ga-MA-taa   αυτή που είναι σε κατάσταση μη επίτευξης

27. dur-gam-yaa   αυτή  που είναι ανέφικτη, δυσπρόσιτη

28. DUR-ga-me-SHVA-ree   αυτή που είναι η θεία ηγεμόνας

29. DUR-ga-BHEE-MAA   αυτή   που είναι τρομερή

30. dur-ga-bhaa-maa   αυτή  που είναι πολύ θυμωμένη

31. dur-ga-bhaa   αυτή  που λάμπει έξοχα

32. DUR-ga-daa-RI-nëe   αυτή   που σχίζει το πέπλο της άγνοιας

Και εδώ ένα βίντεο που έφτιαξα με το μάντρα και μια συλλογή από φωτογραφίες της Durga. Ελπίζω να φανεί χρήσιμο σε όσους/ες πιθανόν να θελήσουν κάποιο συντονισμό με την ποιότητά της για κάποιο διάστημα.