Το ρυθμικό εκκρεμές – η Ερμητική Aρχή του Ρυθμού

«Το Παν ρέει μέσα και έξω. Κάθε πράγμα έχει τη διάρκειά του. Κάθε πράγμα εξελίσσεται και κατόπιν εκφυλίζεται. Η ταλάντωση του εκκρεμούς εκδηλώνεται σε όλα. Ο χρόνος της αιώρησης προς τα δεξιά είναι ίσος με το χρόνο της αιώρησης του προς τα αριστερά. Ο ρυθμός αντισταθμίζει.»

Κυμβάλειον – η αρχή του Ρυθμού

Η αρχή του ρυθμού εκδηλώνεται ως μια μετρημένη κίνηση- ταλάντευση. Μπορεί να γίνει κατανοητή με το παράδειγμα της κίνησης του εκκρεμούς καθώς και  της παλίρροιας και της άμπωτης των υδάτων. Συνδέεται στενά με την αρχή της πολικότητας (κάθε τι έχει δυο πλευρές, δυο πόλους, ένα ζεύγος αντιθέτων).  

Η αρχή του ρυθμού συναντάται στα πάντα γύρω μας. Ας θυμηθούμε τη δημιουργία και τη διάλυση των κόσμων με την εκπνοή και την εισπνοή του Μπράχμα, του υπέρτατου όντος της ινδικής κοσμογονίας.

Όλα δρουν λοιπόν με έναν ρυθμό έντονης εκδήλωσης και απόσυρσης, μιας προόδου και μιας υποχώρησης, μιας έγερσης και μιας βύθισης, μιας διαστολής και μιας συστολής. Δεν υπάρχει ποτέ απόλυτη ακινησία ή παύση από την κίνηση και κάθε κίνηση είναι ρυθμική.

Αυτός ο νόμος φανερώνεται στη δημιουργία και την καταστροφή των κόσμων, στις υποθέσεις του σύμπαντος, στην άνοδο και την πτώση των εθνών, στη ζωή όλων των πραγμάτων  και τελικά στις ψυχικές καταστάσεις του ανθρώπου.

Περίοδοι ενθουσιασμού ακολουθώνται από περιόδους μελαγχολίας ή κατάθλιψης, περίοδοι θάρρους από περιόδους φόβου, περίοδοι ευχαρίστησης από περιόδους πόνου, περίοδοι δραστηριότητας από περιόδους αδράνειας.  Το αξιοσημείωτο είναι όμως ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν υποψιάζεται ποτέ την αιτία αυτού του φαινόμενου,  αυτής της διαδικασίας της ψυχικής έγερσης και βύθισης, της διαστολής και της συστολής. Είναι επομένως έρμαια των διαθέσεων και  των συναισθημάτων τους. 

Παραθέτω εδώ κάποια αποσπάσματα που πιστεύω πως ρίχνουν φως στο θέμα αυτό. Το πρώτο απόσπασμα είναι από το βιβλίο «Από τον εγωκεντρισμό στην καθαρή συνειδητότητα» της Σοφίας Άντζακα:

«Αυτά τα περιοδικά ανοίγματα και κλεισίματα, η περιοδική διαστολή και συστολή του εσωτερικού όντος γεμίζουν τη ζωή εκείνου που επιχειρεί μιαν εξερεύνηση του εσωτερικού του. Και αν δεν έχει καθοδήγηση, νομίζει ότι κάθε φάση είναι τελεσίδικη, ότι ποτέ δεν θα βγει απ’αυτήν.

(…)

Και ποιος ο λόγος αυτής της συστολής και της διαστολής; θα μπορούσε να ρωτήσει κανείς. Ασφαλώς, δεν είναι καθόλου άσκοπος. Και δεν είναι, γιατί η πρόοδος δεν γίνεται σε ευθεία γραμμή, αλλά με μετεωρίσεις ανάμεσα στα ύψη και τα βάθη. Κάθε φορά, όμως, η κατάδυση στα βάθη της ύλης γίνεται σε βαθύτερα στρώματα από τα προηγούμενα και κάθε πέταγμα στα ύψη, σε υψηλότερο από το προηγούμενο επίπεδο. Αλλά τι είναι εκείνο που μια πετάει ψηλά και μια βυθίζεται στα έγκατα της ύλης; Αυτό δεν είναι άλλο από το Εγώ που με κάθε νέα περιήγησή του έρχεται σε επαφή με νέα απρόσωπα περιεχόμενα, είτε της ύλης είτε του πνεύματος, τα αφομοιώνει, τα εξανθρωπίζει και τα μεταδίδει στους άλλους ανθρώπους.

Με κάθε νέα εξερεύνηση, το Εγώ ευρύνεται, αποσπά κομμάτια από τα ύψη και από τα βάθη και τα ενσωματώνει στον εαυτό του, τα κάνει κτήμα του. Ανεβάζει την ύλη και την φέρνει σε επαφή με το Πνεύμα, κατεβάζει το Πνεύμα και το φέρνει σε επαφή με την ύλη. Έτσι συντελεί στο Γάμο αυτών των δυο Αρχών του Σύμπαντος. Ίσως, χωρίς το ανθρώπινο Εγώ, αυτός ο Γάμος να μην ήταν δυνατό να γίνει. Μ’αυτή την έννοια, το ανθρώπινο Εγώ είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε δυο κοσμικές αρχές.»

Το δεύτερο απόσπασμα είναι από το βιβλίο «Πραγματεία επί της λευκής μαγείας» της Alice Bailey :

«Είπα, “Ο διαλογισμός της ψυχής έχει φύση ρυθμική και κυκλική, όπως και καθετί άλλο στον κόσμο. Η ψυχή αναπνέει κι έτσι ζει η μορφή της”. Η ρυθμική φύση του διαλογισμού της ψυχής δεν πρέπει να παραβλέπεται στη ζωή του ζηλωτή. Υπάρχει μια άμπωτις και πλημμυρίδα σ’όλη τη φύση και στις παλίρροιες του ωκεανού έχουμε μια θαυμάσια απεικόνιση ενός αιώνιου νόμου. Καθώς ο ζηλωτής προσαρμόζεται στις παλίρροιες της ψυχικής ζωής, αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει πάντα μια εισροή, μια ζωογόνηση και μια διέγερση που ακολουθείται από μια εκροή τόσο σίγουρη και τόσο αναπόφευκτη όσο και οι αμετάβλητοι νόμοι της δύναμης.

(…)

Επιπλέον και κάτι που έχει πιο ζωτική σημασία για μας, οι κυκλικές αυτές παρωθήσεις στη ζωή του μαθητή έχουν μεγαλύτερη συχνότητα και ταχύτητα και ισχύ απ’ότι έχουν στη ζωή του μέσου ανθρώπου. Εναλλάσσονται με καταθλιπτική ταχύτητα. Η εμπειρία βουνού και κοιλάδας του μυστικιστή δεν είναι παρά ένας τρόπος έκφρασης αυτής της αμπώτιδας και πλημμυρίδας. Μερικές φορές ο μαθητής περπατά στο φως του ήλίου και άλλες στο σκοτάδι. Μερικές φορές γνωρίζει τη χαρά της πλήρους επικοινωνίας κι άλλες όλα φαίνονται ανιαρά και στείρα.

(…)

Όταν όμως συλλάβει το γεγονός ότι παρατηρεί το αποτέλεσμα των κυκλικών ωθήσεων και το αποτέλεσμα του διαλογισμού της ψυχής στη μορφική του φύση, η έννοια γίνεται σαφέστερη και αντιλαμβάνεται ότι είναι η μορφική αυτή όψη που αποτυγχάνει στην ανταπόκρισή της και αντιδρά άνισα στην ενέργεια. Τότε μαθαίνει ότι εφόσον μπορεί να ζει στην ψυχική συνείδηση και να επιτυγχάνει κατά βούληση εκείνο το «μεγάλο ύψος» (αν μπορώ να το εκφράσω έτσι), οι διακυμάνσεις της μορφικής ζωής δεν θα τον αγγίζουν. 

(…)

Ας στοχεύει να ζει σαν ψυχή. Τότε οι κυκλικές παρωθήσεις που εκπορεύονται απ’την ψυχή αναγνωρίζονται σαν παρωθήσεις για τις οποίες ευθύνεται ο ίδιος και τις οποίες εξαπέστειλε. Γνωρίζει τότε ότι ο ίδιος είναι η εναρκτήρια αιτία και δεν υπόκειται στα αποτελέσματα.»

Οι Ερμητιστές είχαν κατανοήσει την καθολική εφαρμογή αυτής της αρχής και είχαν ανακαλύψει επίσης ορισμένα μέσα υπερνίκησης των αποτελεσμάτων της. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η αρχή δεν μπορεί να ακυρωθεί ή να διακόψει τη λειτουργία της. Αυτό που είναι όμως εφικτό είναι το να ξεφεύγει κανείς από τις επιπτώσεις της.

Παραθέτω εδώ ένα απόσπασμα από το «Κυμβάλειον»:

«Ανακάλυψαν ότι υπήρχαν δύο επίπεδα συνείδησης, το Κατώτερο και το Ανώτερο. Η κατανόηση αυτού του γεγονότος τους επέτρεψε να ανέλθουν στο υψηλότερο επίπεδο και, επομένως, να ξεφύγουν από την αιώρηση/ ταλάντευση του ρυθμικού εκκρεμούς που εκδηλώνεται στο κάτω επίπεδο. Με άλλα λόγια, η ταλάντευση του εκκρεμούς συνέβαινε στο ασυνείδητο επίπεδο, και η συνείδηση ​​δεν επηρεαζόταν. Αυτό αποκαλείται Νόμος της Εξουδετέρωσης/ Ουδετεροποίησης. Οι δραστηριότητές του συνίστανται στην ανύψωση του Εγώ πάνω από τις δονήσεις του ασυνείδητου επιπέδου της νοητικής δραστηριότητας, έτσι ώστε η αρνητική ταλάντευση του εκκρεμούς δεν εκδηλώνεται στη συνείδηση, και ως εκ τούτου δεν επηρεάζονται. Είναι σαν να ανυψώνονται πάνω από ένα πράγμα και να το αφήνουν  να περάσει κάτω από αυτούς.

Ο ερμητικός Δάσκαλος, ή προχωρημένος μαθητής, πολώνει τον εαυτό του στον επιθυμητό πόλο, και με μια διαδικασία παρόμοια με την "άρνηση" να συμμετέχει στην προς τα πίσω ταλάντευση, ή, αν προτιμάτε, μια «άρνηση» της επιρροής της πάνω του, στέκεται σταθερά στην πολωμένη θέση του και επιτρέπει στο ψυχικό εκκρεμές να ταλαντεύεται πίσω κατά μήκος του ασυνείδητου επιπέδου.

 Όλα τα άτομα που έχουν επιτύχει κάποιο βαθμό αυτοκυριαρχίας, το έχουν πετύχουν αυτό περισσότερο ή λιγότερο εν αγνοία τους, και αρνούμενοι να επιτρέψουν τις διαθέσεις τους και τις αρνητικές ψυχικές καταστάσεις να τους επηρεάσουν, εφαρμόζουν το νόμο της εξουδετέρωσης. Ο μύστης, ωστόσο, το καταφέρνει αυτό σε έναν πολύ υψηλότερο βαθμό επάρκειας. Με τη χρήση της θέλησης του, επιτυγχάνει ένα βαθμό ισορροπίας και ψυχικής σταθερότητας σχεδόν αδύνατο από την πλευρά εκείνων που επιτρέπουν στον εαυτό τους να αιωρείται μπροστά και πίσω από το ψυχικό εκκρεμές των διαθέσεων και των συναισθημάτων.»

Αυτή η μέθοδος απόδρασης από τις επιρροές της αρχής του Ρυθμού είναι μια μέθοδος μεταστοιχείωσης και φυσικά δεν είναι μια απλή ή εύκολη διαδικασία. Ωστόσο, είναι εφαρμόσιμη. Η θέληση είναι ανώτερη από τη συνειδητή εκδήλωση της αρχής, ωστόσο, όπως αναφέραμε, η ίδια η αρχή δεν μπορεί ποτέ να καταστραφεί. Αυτό που μπορούμε να επιτύχουμε είναι η απόδραση από τις επιπτώσεις της.

Κάποια άλλα σημεία που θα πρέπει να αναφερθούν είναι τα εξής:

Ο νόμος της Εξισορρόπησης (πιο γνωστός ως Κάρμα), εμπλέκεται στην αρχή του Ρυθμού. Η ταλάντωση σε μια πλευρά καθορίζει και την ταλάντωση στην αντίθετη κατεύθυνση. Οι Ερμητιστές διδάσκουν ότι ο πόνος και η ευχαρίστηση σε κάθε άτομο είναι εξισορροπημένα. Προτού κανείς μπορέσει να απολαύσει ένα βαθμό ευχαρίστησης, θα πρέπει να έχει ταλαντευθεί αναλογικά προς τον άλλο πόλο του αισθήματος. Παρόλα αυτά, η αρνητική πλευρά προηγείται της θετικής σε αυτό το θέμα. Το ότι έχουμε την εμπειρία ενός βαθμού ευχαρίστησης δεν σημαίνει ότι θα πρέπει «να πληρώσουμε γι αυτό» με έναν αντίστοιχο βαθμό πόνου. Αντιθέτως, σύμφωνα με το νόμο της Εξισορρόπησης, η ευχαρίστηση αποτελεί την ρυθμική ταλάντωση, προς έναν βαθμό πόνου ο οποίος έχει ήδη βιωθεί είτε στην παρούσα ζωή είτε σε προηγούμενη ενσάρκωση.

Αν και θέμα του άρθρου αυτού είναι η αρχή του ρυθμού σε σχέση με τις ψυχικές καταστάσεις του ανθρώπου, θα ήθελα να αναφέρω (χωρίς να αναλύσω) ότι η  αρχή του Ρυθμού, πάντα σε συνδυασμό με την αρχή της Πολικότητας έχουν εφαρμογή και σε κάποια είδη μαγείας. Παρόλο που υπάρχουν πολλά βιβλία στα οποία μπορεί κανείς να διαβάσει σχετικά με το θέμα, επέλεξα ένα απόσπασμα από το βιβλίο της Dion Fortune και του Gareth Knight, «Ο κύκλος της δύναμης – Το ενεργειακό κύκλωμα και η έννοια της πολικότητας»:

«Κάθε παράγοντας ενός ζεύγους που έχει διαιρεθεί για χάρη της εκδήλωσης, δρα και αντιδρά ο ένας στον άλλον, στην προσπάθειά τους να ενωθούν. Κατά τη φάση της ένωσης, ανταλλάσσουν μαγνητισμό και στη συνέχεια, απωθούν ο ένας τον άλλον και προσπαθούν να αποχωριστούν, αποκαθιστώντας και πάλι την ατομικότητά τους. Κι αφού γίνει αυτό κι έχει δημιουργηθεί ένα καινούριο μαγνητικό φορτίο, έλκονται και πάλι ο ένας από τον άλλον για να ανταλλάξουν μαγνητισμό, με τον ισχυρότερο να δίνει φορτίο και τον πιο αδύναμο να το προσλαμβάνει. Πάντα θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι το σχετικό δυναμικό δεν είναι κάτι σταθερό αφού εξαρτάται από το μηχανισμό ή μορφή, αλλά διαφοροποιείται ανάλογα με την τάση ή ζωτικότητα. Πολύ περισσότερο, πρέπει να θυμόμαστε ότι το φορτίο κινείται προς τα πίσω και προς τα μπρος σαν εναλλασσόμενο ρεύμα, χωρίς ποτέ να ρέει προς μια σταθερή και μοναδική κατεύθυνση».

Για το ίδιο θέμα, μπορεί κανείς να διαβάσει επίσης, τις νουβέλες της Dion Fortune : «Ο δαιμονικός εραστής», «Ο φτερωτός ταύρος», «Ο τραγοπόδαρος θεός», «Η ιέρεια της θάλασσας», «Moon magic». Υπάρχουν όλα μεταφρασμένα από τις εκδόσεις Ιάμβλιχος, εκτός από το Moon magic.